تحلیلی بر وضعیت موجود طراحی برنامه‌ی درسی تربیت اجتماعی دوره‌ی راهنمایی بر مبنای تحلیل محتوای کتاب‌های درسی و اسناد مرتبط برنامه‌ی درسی

طراحی برنامه‌ی درسی که نقشه‌ی مفهومی برای تولیدکنندگان برنامه‌ی درسی  است، ناظر به تعیین منابع، شناسایی عناصر تشکیل دهنده‌ی برنامه و نوع تصمیم‌هایی است که در ارتباط با هر یک از آن‌ها گرفته می­شود. با توجه به این­که نظام آموزشی در کشورمان متمرکز است، یقیناً یکی از مؤلفه‌های مهم در آموزش مسایل اجتماعی، برنامه‌های درسی رسمی و به تبع آن، کتاب و اسناد برنامه‌ی درسی است. در این مقاله، با استفاده از تحلیل محتوای­کتاب‌های تعلیمات اجتماعی دوره‌ی راهنمایی و تجزیه و تحلیل طرح کلیات نظام آموزش و پرورش، به بررسی موقعیت و شناسایی نقاط ضعف و قوت، چالش­ها و دشواری‌های برنامه‌ی درسی تربیت اجتماعی موجود پرداخته شده است. مقوله‌های مورد نظر، مفاهیم کلیدی الگوی­های مبتنی بر موضوعات درسی مدون، دانش‌آموز و جامعه، هم‌چنین، ویژگی­های عناصر برنامه‌ی درسی (اهداف، محتوا، روش­های یاددهی و یادگیری) است که با بررسی در متون تخصصی حوزه‌ی برنامه‌ی درسی، به دست آمده است. واحد ثبت نیز در تحلیل محتوا، مضمون (پیام اصلی متن) می­باشد. نتایج تحلیل مشخص کرد مبنای این منابع، حکایت از غلبه‌ی روی‌کرد سنتی مبتنی بر موضوعات درسی بر دو روی‌کرد مبتنی بر دانش­آموز و جامعه دارد. سپس با توجه به غالب بودن الگوی نظام­مند، آسیب‌های این نوع طراحی برنامه‌ی درسی تربیت اجتماعی از دید اقتضائات کلان و خرد بررسی شد. در نهایت، در بحث و نتیجه‌گیری تأکید گردید جهت طراحی یک الگوی مناسب برنامه‌ی درسی و تعیین روی‌کرد ارزشی مناسب و هم‌چنین ویژگی‌های هر یک از عناصر، باید منشأ اساسی کار از محیط فرهنگی، فکری، اجتماعی، تاریخی و بومی هر کشوری اخذ گردد.